Sizlere psikolojide son on yıldır yeni yeni duyulmaya başlanmış iki terimden kısaca bahsetmek istiyorum; Öz şefkat ve Yeniden Ebeveynlik.
Öz şefkat, adından da anlaşılacağı üzere kendi kendine şefkat göstermektedir. İnsanların kendilerine daha şefkatli olmayı öğrenmeleri için birçok çalışmalar yapmış, kendini öz şefkat misyoneri olarak tanıtan Doktor Kristin Neff, Teksas Üniversitesinde öğretim üyesidir, 2011 yılında "Self Compassion" (Kendine Merhamet, Öz şefkat) isimli kitap yazan Neff' e göre "Öz şefkat"; kendimize iyi bir bir arkadaşa davranacağımız gibi aynı iyilik ve ilgiyle davranmamızdır. Öz şefkat, kendimizi sevmekten ve güvenmekten farklıdır. Özellikle acı duyduğumuzda, hata yaptığımızda, utandığımızda, bu duyguları şefkatli bir şekilde karşılama biçimizdir. Kendimizi düştüğümüz yerdenşefkatle kaldırmamızdır. Kendi kendimize kurduğumuz diyaloglarda, iç sesimizde, kendimizişefkatle kabul etmemizdir.
Yeniden ebeveynlik ise, Şema Terapi'de yer alan kavramlardan birisidir. Şema Terapinin kurucusu, Kolombiya Üniversitesi Psikiyatri Bölümü öğretim üyesi olan psikoterapist Doktor Jeffrey Young'a göre; çocukluk döneminde çoğunlukla temel ihtiyaçların karşılanmaması ile oluşan şemalar, yetişkinlikte örüntülerini devam ettirir (bu konuyu incelemek isterseniz, "Hayatı Yeniden Keşfet; İyi Hissetmek ve Şema Terapi" kitaplarını okumanızı öneririm). Young'a göre; "Sınırlı Yeniden Ebeveynlik" ise, çocukluk döneminde karşılan karşılanmamış bu temel ihtiyaçların (güven, kabul, bakım, oyun, ifade özgürlüğü gibi) terapötik ilişki sırasında terapist aracılığıyla sağlıklı bir yönde karşılanmasıdır. Terapiler esnasında, hayali diyaloglar aracılığıyla, danışanın çocukluk döneminde oluşan yaşantılarıcanlandırılır. Bu canlandırmalar aracılığıyla terapistdanışanın çocukluk döneminde karşılanmayan temel ihtiyaçlarını anlayarak bu ihtiyaçlarını karşılamak için yeniden ebeveynlik yapar. Young'a göre, sonraki seanslarda yeniden ebeveynliği terapist değil danışanın kendisinin yapması planlanır.
Öz şefkat ve yeniden ebeveynlik ile ilgili ayrıntılı okuyabilir, kendinizde ve yakın çevrenizde gözlemleyebilir, farkındalığımızı artırabiliriz. Şimdi ise benim size bir davetim var; öz şefkat göstererek kendimizin yeniden ebeveynleri olalım. Çocukluğumuzda kendi ebeveynimiz belki eleştireldi, çocukluğumuzu soluklaştırdı, içimizdeki çocuğu incitti, ağlattı. Kendi ebeveynimiz belki talepkârdı, hep daha fazlasını istedi, bizi olduğumuz gibi sevmedi, onu bir türlü memnun edemedik. Ebeveynimiz belki aşırı koruyucuydu, hep kapasitemizin altında kalmamıza neden oldu, cesaretimizi kırdı, çözümlerimizi çaldı. Ebeveynimiz belki yetersizdi, içimizdeki çocuğu anlayamadı, tanıyamadı, memnun edemedi.Çocukluğumuzda bizleri yetiştiren ebeveynimiz talepkâr, eleştirel, yetersiz veya koruyucu gibi tutumlarla bizleri büyüttüler ama bizler de hala çocukluğumuzda bizleri yetiştiren ebeveynlerimizin şekillendirdiği koca koca çocuklar olarak hayatımıza devam ediyoruz. Bu dur Bu durum orantısız, uyumsuz ve hatta tuhafdeğil mi?
"İçimizdeki çocuk" diye söyleyip duruyoruz.
"İçindeki çocuğu sevindir.",
"İçindeki çocuğu öldürme.",
"İçindeki çocuğu sev." gibi birçok öneride bulunuyoruz.
Evet çok güzel ama bir de yetişkin tarafımız var. Cılız kalmış, dışlanmış, önemsenmemiş. Şimdi bu cılızlığı güçlendirelim. Çocukluğumuzda ebeveynlerimizin rolü bizi yetiştirmekte azımsanmayacak kadar fazladır. Bizler artık çocuk değiliz ama hala gelişimimiz devam ediyor. O zaman yetişkin bir ebeveyn olarak kendimizi yetiştirelim. Sıcak, sevgi dolu, yapıcı, çözüm bulan, çalışkan, ilgili, şefkatli, üretken, hayat dolu bir ebeveynin ellerinde yetiştirelim kendimizi.
Bu size davetimdir. Bir bebeğin kahkahasını sever gibi koşulsuz sevelim kendimizi. Bir hata yaptığımızda incitmeyelim kendimizi. Şefkatle kaldıralım kendimizi, çözümler üretmemize yardımcı olalım. Eleştirel, talepkâr, koruyucu, yetersiz ebeveynlerimizi şoför koltuğundan alalım, şefkatli, zarifyetişkinimizi oturtalım koltuğa. Kontrolü sağlayan yetişkinimiz sıcacık gülümsemesiyle yaklaşsın hatalarımıza, şefkatli kollarıyla güven versin bize.
Not: Bu konuda psikologlardan, psikoterapistlerden destek alabilirsiniz.
